Zwaag is een dorp in de gemeente Hoorn, in de regio West-Friesland. Het dorp werd gesticht rond de 13e eeuw na Christus. Sinds 1 januari 1979 maakt het deel uit van de gemeente Hoorn. Zwaag heeft de status van een dorp.

Zwaag heeft zelfs enige tijd stadsrechten gehad. Maar door voortdurende onenigheid met Hoorn heeft Zwaag deze rechten moeten opgeven. Daarna is Zwaag altijd een dorp gebleven.

Het dorp heeft een kerkje, waarvan de toren uit omstreeks 1500 dateert. Deze kerk maakt vanaf 29 december 2005 deel uit van de Protestantse Gemeente te Hoorn-Zwaag. Op deze dag zijn de vereniging van de Hervormde Gemeente te Zwaag-Risdam, de Hervormde Gemeente Hoorn en de Gereformeerde Kerk Hoorn samen verder gegaan. Het kerkje is tevens trouwlocatie van de gemeente Hoorn. Ook staat er de Lourdeskapel en heeft het dorp een rooms-katholieke kerk, Sint Martinus.

Van oorsprong was Zwaag een lintdorp met enkele zijpaden zoals de Balkweit, het Laantje (nu Krijterslaan) en het Unjerpad. Langzaamaan is het dorp op zo’n manier uitgebreid dat de oude structuur eigenlijk volledig verdwenen is, behalve dat deze op veel plaatsen nog aan oudere gebouwen is te herkennen; de Dorpsstraat toont hier en daar nog de karakteristieke lintbebouwing met bruggetjes over de sloot naar de boerderijen en woningen. Op nummer 5 staat een karakteristieke tuinderswoning die tot monument is verklaard.

Wapen van Zwaag
Het wapen van Zwaag wordt in het blazoen als volgt omschreven: “in lazuur een omgewende ooievaar, stappend door gras, alles van goud, houdend in de bek een slang of paling van sabel.” Lazuur betekent in de heraldiek blauw en sabel betekent zwart.
Een ouder blazoen, van 26 juni 1816, luidt als volgt: “Van lazuur beladen met een ooijevaar, staande op een terras, alles van goud en houdende in deszelfs bek een paling van sabel.”
Mogelijk dat de ooievaar vroeger een reiger was, want die kwamen in de gemeente Zwaag veel voor. Nadat de gemeente Zwaag is opgegaan in de gemeente Hoorn wordt het wapen niet langer gevoerd of gebruikt.

Stichting Historisch Zwaag
Stichting Historisch Zwaag houdt zich bezig met de geschiedenis van Zwaag. Zij verzamelen allerlei foto’s, films en verhalen over de geschiedenis van gebouwen, families en gebeurtenissen in Zwaag. Regelmatig organiseert Historisch Zwaag ook themabijeenkomsten waar een deel van het verzamelde materiaal wordt getoond.

Voor informatie over de geschiedenis van Zwaag kunt u kijken op: www.historischzwaag.nl